Moeder, waarom werken wij (zo hard)?
Niets mis met graag en hard werken. Tenminste, voor zover dat een manier is om zingeving, energie, voldoening en fijne sociale interacties toe te voegen aan je leven.
Dat lukt makkelijker als jij via je werk niet enkel een bijdrage levert aan je eigen leven en dat van je gezinsleden, maar daarnaast ook bijdraagt aan onze maatschappij als geheel.
Maar deze 'voorwaarden' zijn niet altijd en zeker niet voor iedereen vervuld.
Bovendien vult de ene mens 'waardevol werk' fundamenteel anders in dan de andere:
- Is kinderen opvoeden tot gezonde volwassenen hard werken? Jazeker
- Is zorgen voor biologisch voedsel hard werken? Jazeker
- Is de wereld verfraaien met prachtige kunst die diep raakt hard werken? Oh ja
Beschouwen we die vormen van arbeid als 'hard werken'? Helemaal niet als we de verloning die tegenover deze vormen van zorgarbeid staat, vergelijken met de verloning die staat tegenover pakweg 'van een beetje kapitaal meer kapitaal maken'.
Vandaag wordt 'werken' bovendien steeds vaker gereduceerd tot 'het vergaren van een inkomen', een noodzakelijk kwaad om onze welvaart te kunnen behouden, zowel individueel als collectief:
'Om de kosten van onze sociale zekerheid te kunnen blijven betalen, moet 80% van de bevolking zo hard en zo lang mogelijk werken' aldus beleidsmakers vandaag; als resultaat weven steeds meer mensen hun leven dan maar rondom hun werk, ongeacht of dat werk bijdraagt aan hun eigen levenskwaliteit of enige levenskwaliteit tout court, als daar tenminste nog wat ruimte of energie voor over is.
Dat die blik op werk ons welzijn, zowel individueel als collectief, voor geen meter dient, schijnt niemand te deren.
Dit verhaal leidt naar een paradigma waarin 'werken' meer als last dan als lust wordt ervaren. Want 'het moet'.
Geen wonder toch dat we ons massaal afvragen: is dit het nu, nog tot mijn 67?
We branden onszelf op met een rotvaart
Al dat 'druk-druk-druk-doen' bracht ons waar we vandaag staan met de wereld: er is ontzettend veel verwezenlijkt, maar er is ook veel stukgemaakt en verloren gegaan:
We branden onszelf op, net zoals we de grondstoffen van onze Aarde opbranden, tegen een tempo dat natuurlijk herstel - regeneratie - onmogelijk maakt; en wanneer dat schuurt, lappen we onszelf op of laten we ons oplappen om zo snel mogelijk weer 'veerkrachtig' deel uit te kunnen maken van de ratrace...
Terwijl: wanneer we opgebrand 'uitvallen' als mens, is dat niet enkel pijnlijk voor onszelf. Het is weinig respectvol tegenover de generaties die voor ons kwamen - waaraan wij het leven te danken hebben - én tegenover generaties die na ons komen en ook nog graag een leefbare planeet willen. Het is volstrekt niet duurzaam. Het is gekheid.
Stel nu dat afkicken van onze drukverslaving - want ondertussen is het een verslaving geworden - én een ander perspectief op 'arbeid' ontwikkelen, zou kunnen leiden tot een planeet waarop het wél aangenaam toeven is, voor ALLE levensvormen, nu én ook nog binnen 7 generaties, voor verschillende generaties samen, dat zou toch goed nieuws zijn?
Er zijn wel enkele voorwaarden:
1. dat we bewustzijn ontwikkelen op enkele belangrijke denkfouten die we tot nu toe maakten
2. dat we ons durven openstellen voor de mogelijkheid dat het ook anders kan, want vandaag geloven we dat nog niet
Een ongemakkelijke waarheid over de staat van de wereld...
Als mensheid toonden we de voorbije decennia zoveel arrogantie dat we niet enkel het voortbestaan van ontelbare planten- en diersoorten in gevaar brachten, maar ook het voortbestaan van onszelf als soort:
Het leven zoals we het vandaag kennen, is bedreigd: DAT is de feitelijke realiteit die ecocide heet.
De impact van die ecocide op andere grote systemen zoals economie, staatstructuren, rechtssystemen en financiële markten, kunnen we vandaag niet inschatten, laat staan beheersen. Wat we wel weten, is dat de komende decennia met behoorlijk wat chaos gepaard zullen gaan.
De enige zekerheid die we vandaag hebben over de gevolgen van ons gedrag in het verleden,
is dat er veel ONZEKERHEID en TURBULENTIE zal zijn...
En laat nu net onzekerheid een element zijn waar weinig mensen dol op zijn, economen en financiële profielen - who've been running the show so far - al helemaal niet.
Chaos en wanorde triggeren namelijk onze reactieve patronen. En hoewel die reactieve patronen nodig zijn bij écht levensgevaar, zijn ze allesbehalve helpend wanneer ze te pas en te onpas onze natuurlijk zijnsstaat - een staat van vrede, rust, speelsheid, samenwerking en tevredenheid - 'kapen'.
Dat zien we vandaag al in onze respons op ecocide, klimaatverhitting en teloorgang van biodiversiteit: de toekomst van onze planeet ziet er ondertussen zo onfraai uit dat we ofwel het hoofd afwenden, in de hoop dat het allemaal wel zal meevallen, het 'onze kop wel zal duren', of in de overtuiging dat 'het schip toch al gezonken is', of in de hoop dat technologisch vernuft wel voor oplossingen zal zorgen.
'De vlucht vooruit' is ook een piste: dan verlaten we deze Aarde toch gewoon voor een andere planeet? Yeah, right... Om daar dan verder te doen zoals we hier bezig waren?
Bovendien wordt het tijdsbestek om de hete grond onder onze voeten te ontvluchten - of te bevechten - steeds korter volgens klimaatwetenschappers. De urgentie neemt dus toe en daardoor ook ons globaal gevoel van instabiliteit: het leven zoals we het vandaag kennen is bedreigd en 'de nieuwe manier van zijn' is er nog niet: met die onzekerheid kan het menselijk ego erg moeilijk 'zijn'.
Daarom lijkt het mij zinvol om aan de slag te gaan met de linkerkant van onderstaande universele levenscyclus en ons te bezinnen over de kansen die er liggen op dit kantelpunt in ons bestaan.
Als we het niet voor onszelf doen, laten we het dan doen voor de generaties die na ons komen. En op die manier meteen zingeving toevoegen aan ons eigen bestaan:
Want is het niet precies de existentiële leegte die veel mensen momenteel ervaren die oorzaak is van de drukte die we de hele tijd creëren, waardoor we de verkeerde dingen doen die ons verder doen afdrijven van de gemoedsrust waar we zo naar snakken?
Is 'onze respons op existentiële leegte' - onze drukverslaving - dan misschien mee de oorzaak van de problemen die we nu IN onszelf en RONDOM onszelf ervaren?
Als dat zou kloppen, dan ligt in 'afkicken van onze drukverslaving' een fantastische opportuniteit!
Food for thought EN uitzoeken:
